Пишува: Дамјана Видическа
За да стигнеш од студентскиот дом до музејот на Палатата Белведере ти требаат
околу 40тина минути возење со трамвај. Како студент, во недела, имаш две опции – или ќе се подготвуваш, читаш, пишуваш домашна за следната недела или ќе си дозволиш да уживаш во денот, особено (ама особено) ако е сончев. Јас и Марта се збилиживме уште првата недела од нашето пристигнување во Виена. Таа буричкаше низ овесната каша и седеше со десното рамо потпрена на ѕидот во кујната. Јас се врткав со лаптопот низ сите можни простории за да видам каде има најмногу сигнал. Зачудувачки, кујната беше местото коешто ги спојуваше сите студенти, а воедно и мојот лаптоп со интернетот. Откако ми се претстави и си разменавме броеви, претчувствував дека Марта ќе биде мојата прва пријателка во оваа нова и неоткриена средина. Бев во право, зашто после две недели ние веќе бевме во трамвајот број 2 на патот за Белведере. Дотерани, баш како што треба да личат две студентки што одат во посета на музеј, се нишавме наваму-натаму цврство држејќи се за жолтата шипка како навезени суви пиперки. Тие 40 минути ми се чинеа вечност, особено во пренатрупано возило. Единственото нешто што слушав беа најавите за следната постојка, а одвреме-навреме и сопствените мисли.
„Те молам не ми се лути ако се исклучам,“ ѝ се обратив на Марта. „Полесно држам рамнотежа кога не зборувам.“
Двете се насмеавме. Таа кимна со главата и со гестикулации ми потврди дека е во ред. Јавниот превоз во Виена е еден вид неред во кој владеат непишаните правила на редот. Иако често живеам во моите мисли, брзо и механички реагирам кога треба да излезам и да одам на друга постојка. Мислам дека така се чувствуваа и другите во трамвајот. Ако подзастанеш и размислиш, сите ние во превозното средство сме исти. Следиме исти непишани правила, си ги ставаме слушалките и гледаме низ прозорецот, мечтаеме, се правиме како да не слушаме ништо, удобни во некој свој свет, ретко сме во интеракција со тој до нас, но, сепак, постои некаква смисла на припаѓање – сите одиме некаде, во некоја насока.
„Девојкооо! Дали сфаќаш? Во Виена сме! Не постои теоретска шанса да ни е здодевно.“ – некаква позитивна енергија ме понесе веднаш штом слеговме од трамот и се упативме кон музејот.
„Да, да. И јас тоа си размислував. И начинот на којшто се случуваат работите моментално се ептен нереални за мене“ ми сподели Марта, навраќајќи се на фактот дека ја примија на факултет три недели пред да започне семестарот и иако планот претходно ѝ бил да остане во Келн, некако или нешто ја привлекло кон Виена.
„Се радувам!!“
„И јас!“ – и после уште неколку „ах,“ „ох“ и „колку е убаво“ се најдовме во Белведере.
Постои и некакво неописливо чувство кога си застанат пред „Бакнежот“ на Климт и со закован поглед го впиваш секој можен детаљ. Зад мене, до мене и на момент пред мене се мушнуваа луѓе. Господ знае кој од каде дојден, зјапаа во истото нешто во коешто зјапав јас. Ми се чинеше дека се гледам себеси во наметката на машката силуета на сликата. Секоја геометриска фигура како да ме пресликуваше мене и сите тие околу мене – дали тетката која тешко воздивна, дали детенцето со кадрава коса, дали дечкото со жолто налакираните нокти до мене. Никогаш повеќе не сум посакувала да прегрнам некого. Женската силуета на сликата како да се топеше во прегратката на саканиот. Јас се топев од жештината која ја гаев во градите. Другите луѓе кои сакаа да ја видат сликата почнаа наеднаш да се движат, да доаѓаат и заминуваат, да се топат од стар во нов непознат лик. Марта веќе беше придвижена кон другата слика, а тоа значеше дека и јас треба повторно да ја сменам својата локација. Позади мене го оставив наследството на набљудување.
Кога сум во музеј си дозволувам себеси да сум патник, влечкајќи се од една просторија во друга. Застанувам пред слики и пробувам да ги сфатам без да ги читам објаснувањата на ѕидот. Сакам да видам колку сум разбрала од патешествието, до каде сум стигнала и дали и јас се водам по некоја симболика во животот. И баш кога ќе си помислам дека некое дело сум го протолкувала, го читам објаснувањето и – оп – ништо ми нема смисла. Така и надвор од музејските ѕидови, се заковувам себеси на нестабилни почви, ни ваму – ни таму и кога ќе помислам дека нештото конечно ми прави смисла – го губам текот на приказната.
Марта, иако шест години помлада од мене, изгледа како да го има средено целиот нејзин живот. Знае на каде се движи и низ какви очила ќе ја гледа утредента. Еднаш додека јадевме лут јапонски рамен, баш тука во близина на нашиот студентски дом, ми спомна како главната цел ѝ е да ги заврши мастер студиите, да поужива, па да бара пракса или работа. Знаеше и токму каква работа сака, но заборавив. Можеби сум лош пример за другарка, но што ми беше поважно, е начинот на кој подзабораваше да јаде од раменот додека зборуваше за нејзините цели. Очите ѝ имаа некаква искра, но телото го држеше во смирена положба. Тивко елаборираше и кон крајот на нејзината мисла го постави прашањето кое не сакав да го дискутирам: „А, ти?“
А, јас засега одложувам да си замислувам грандиозни планови за мојата иднина, бидејќи никогаш не е како што си замислувам. Дури и кога стигнавме во музејот (кој инаку е поделен на Горен и Долен дел), го згрешивме влезот. Со мало лутање и по некое „Извинете, имаме карти но,...“ стигнавме и до главниот влез.
Застанавме пред „Прегратка (Љубовници II)“ на Егон Шиле. Повторно мотивот на прегратка, но сега во едно помрачно, лежечко издание, каде жената цврсто ја држи главата на мажот, а тој како да ѝ шепоти нешто. Постои нешто очајно во интимноста на постелата. Изгужвани чаршафи носат исто толку мемории колку и брчките на челото. Шиле не се срамел да го покаже голото човечко тело. Се прашував дали и сликата нѐ гледа нас, засрамените, набљудувачите како што ја гледаме ние – интимно, разголено, копнеејќи. Се прашував дали сликата знае колкумина од нас не се чувствуваат како да припаѓаат во своето тело.
Марта заинтересирано ме слушаше додека ѝ споделував факти за Шиле. Сакав да престанам, но ме замоли да продолжам да ѝ раскажувам. Дали таа забележа некаква искра во моите очи во тој момент?
„Не мислиш дека е чудно што од сите луѓе прво тебе те запознав?“ ѝ се обратив додека таа ја бришеше камерата на телефонот со шалот.
„Застани овде, подобра е светлината…Добро…“ – се подготви да ме слика. „Па, не искрено. Така требало да биде.“ – ми врати и ме позиционираше под дрвото со Палатата во позадина. Си помислив дека понекогаш е подобро кога не очекуваме ништо и некоја надворешна сила нѐ води таму каде што треба, дали е тоа под сенка во дворот на палата изградена во 1723 година или на некое скроз друго место.
Марта ниту еднаш не се посомнева во начинот на којшто го носам моето себство и припаѓање. Дали го прегрнувам како што се прегрнуваат љубовниците на Климт и Шиле или дали го заборавам во моменти на подолги релации во трамвај. Таа не знае како различни средини вадат нешто ново од мене. Како таа јас покрај езеро е различна од таа јас овде. И секогаш одново и одново, нови јас, нови себства. Нови домови и нови припаѓања. Нови „Здраво, јас сум… а ти?“ Нови рути, нови музеи, нови кафулиња, нови раце, нови насмевки, нови солзи, нови двоумења, нови, нови, нови… Нови или отсекогаш тука ама неоткриени? Можеби кога целосно ќе излезат нема да се ни ваму, ни таму.
Се упативме накај студентскиот дом. Ама патот ненајдено нѐ однесе на друго место. Застанавме во хотелот Захер на кафе. Го живееме виенскиот живот.
Opmerkingen