Секогаш кога пишувам, без разлика во каков формат, но пред сѐ без разлика на тоа колку и темата да е мрачна, тешка и болна, се обидувам да извлечам барем некоја „весела“ порака, поука, или ако ништо друго, да го завршам напишаното со надеж. Сакам да поздравувам со рациновото: „Ќе победиме!“ А, обично и искрено верувам дека ќе победиме, дека, нели, сонцето изгрева секој ден и дека борбата продолжува. Но, еве, се навраќам на своите колумни од последнава година, и во речиси сите воочувам некој песимизам со кој никогаш не сум мислела дека ќе се поистоветам. На крајот на 2022 трет пат по ред пишував за изминатата година и за првпат Андреј, кој иако ја објави колумната, ми рече: „Ау, Калина, многу мрачно и песимистички, не знам дали се согласувам“. Иако стојам зад напишаното, а стоев и во тој момент, тоа што Андреј ми го кажа некако ме пресече. Се запрашав, како си дозволив моето име и зборот песимизам да бидат во иста реченица?! Но, денес сфаќам дека она што ме пресече на крајот од 2022 година, овој свеж, сончев и топол март ме докрајчи.
Кога пред година и пол за првпат се преселив надвор од Македонија, секое враќање ми беше празник. Секој проблем кој се случуваше, иако, секако, длабоко ме повредуваше, не само што не ми ја намалуваше желбата да си дојдам дома, туку некако напротив, уште толку ме тераше да дојдам и одблиску, одвнатре да се соочам со нештата кои биле во голема мера причината поради која сум си отишла. Сите нешта кои ме дразнеле пред да се преслам, при секое враќање или целосно ги занемарував, или ми беа и некако мили зашто, нели, сепак ми се дом, дом во кој веќе не живеам. Но, моето враќање во декември го смени тоа. Не знам зошто, затоа што не е дека тогаш се случи нешто поголемо, пострашно или поодвратно од она што без престан се случува во последниве 30 години. Едноставно, се вратив во Скопје за зимските празници и наместо да уживам во слободата, домот, семејството, другарството, моите улици, моите настани, моите луѓе, моето сонце, мојот загаден воздух, моите две-три кафулиња и мојата нечистотија, мене првпат по моето селење, колку и да е мое, сѐ ми изгледаше толку гнасно, толку смрдливо, толку тажно, толку сиво, толку непријатно, толку мало, толку предвидливо, а сепак, толку трагично. Одвратно чувство! Но, си реков, добро, станува збор за лично чувство, веројатно едноставно сум лошо расположена тој период и тоа е тоа, ќе помине.
Како бе ќе помине? Што ќе помине? Кога повторно си дојдов на почетокот на февруари, воздухот беше некако потежок од обично. Од една страна го имаме случајот со МКЦ, за кој со причина одлучив да не пишувам своевремено, затоа што не мислев дека ќе додадам нешто ново во дискусијата во која секако сите беа вклучени. Затоа, ја земам оваа прилика да кажам дека она кое се случи и сѐ уште се случува со МКЦ е страшно не само затоа што таа институција е единствената институција во Македонија која во своите 50 години од работење констатно нуди квалитет, програма и содржина, не само затоа што во доменот на културата е единственото место на кое публиката вистински може да се потпре, не само затоа што она што се случи влијаше и сѐ уште влијае на вистински луѓе и врз вистински животи, туку е страшно и заради тоа што самата ситуација претставува - исчезнување на надежта за која зборував на почетокот на колумнава, затемнување на сонцето и губење на борбата. За мене, но верувам дека и за многумина од оние кои се најдоа затекнати, болката беше и е поголема од МКЦ.
Како што кажа Мартин Џорлев во неговата изјава за „Култура Бета“ по повод протестниот настан организиран од страна на здружението „Сите за МКЦ“ - „беше забавно, но не презабавно, имаше гнев, но и многу љубов“. Иако лично не присуствував на тој настан, уште кога првпат го прочитав написот, можев многу убаво да сфатам што точно мисли Џорлев, што во тој момент и тој, но и сите присутни чувствувале. Откако дојдов во Скопје на кратко, веќе и самата го осетив истото. Кога велам дека воздухот беше потежок од обично, тоа го мислам дури и за убавите денови, убавите настани и мигови, па дури и роденденот на „Култура Бета“. Тоа беше настан кој конечно ја отелотвори суштината на нашето здружение - физичка манифестација на сплотеност и единство на младината преку култура и уметност. Но, дури и таму и покрај сета таа љубов, поддршка и радост, имаше доза на тежина и лутина. Па така, мислам дека токму тоа е она кое можеби ја опишува моменталната младинска независна сцена - таа опстојува преку другарство, да, ни и преку гнев. Тоа е таа тајна состојка за која никогаш не зборуваме кога зборуваме за современата уметност, а веројатно е клучот за нејзиниот квалитет. Но, тоа е можеби муабет за другпат.
Она кое често ме мачи, но особено во последниов период, е тоа зошто нам како младина ни е толку лесно да бидеме сплотени, за, да речеме, случајот со МКЦ, зошто во тој случај ни беше толку лесно да се кренеме на нозе и гласно и јасно да изразиме бунт, гнев, лутина, бес, зошто толку лесно кажавме: „НЕ, НЕ ВИ ДОЗВОЛУВАМЕ!“, а зошто кога, да речеме, во буквално значење на изразот, НЕМАМЕ ЛЕБ, сме некако скромни во протестот? Можеби по некоја смешка на стори, споделен статус на фб, ќе поразговараме за тоа колку сето ова е апсурдно додека сме на кафе, но никогаш нема јавно да се пожалиме на транспарентен начин, нема да излеземе пред влада како што излеговме (и требаше да излеземе!) пред Град Скопје. Зошто? Затоа што е државен, а не само „младински“ проблем? Затоа што го сметаме за пресериозно, превозрасно, затоа што е надвор од наша контрола, затоа што самиот систем е корумпиран? Секако дека e погрешно да се очекува од младите луѓе да го решат секој проблем кој тие не го создале само затоа што „тие се иднината“ и ова е нешто кое не го ни сметам вредно за дискутирање. Но, недоумицата ми е повторно зошто некои ситуации ги сметаме достојни за наша реакција и сметаме дека токму ние сме клучот за нивното решавање, а за други сме пасивни и решаваме да кренеме раце зашто „секако на државата ѝ нема спас“? Ова е далеку од критика на нашата генерација, туку е едноставно прашање на кое искрено не го знам одговорот и преку чие јавно поставување, барем малку ми олеснува.
Но, да се вратам на почетната дилема околу песимизмот. Секако дека при секое враќање, воздухот ми е сѐ потежок и потежок. Па, како да не ми биде кога тој секојпат е потежок со ПМ честички, кога секој ден слушам за некоја нова животна трагедија која не ми дозволува да мислам на ништо друго со недели подоцна, кога не знам дали некој ќе каже дека „не е време за култура“ и со тоа ќе осакати илјадници културни работници, кога веќе не ни забележувам колку е нечисто, зашто не знам ништо друго освен нечистотија и кога, АЛО, не знам дали следен пат кога ќе дојдам дома ќе има леб, БУКВАЛНО??? Како да верувам дека сонцето утре пак ќе изгрее кога веќе толку време е темно? Како да ја завршам колумнава со надеж, како да кажам дека ќе победиме, кога губиме веќе 30 години? Затоа, ве оставам со прашалник, а не со извичник: Ќе победиме ли?
Сите автори стојат во целост зад кажаното во своите колумни, дела, песни, кратки раскази и друг вид на текстови кои ги објавуваме. Култура β не мора секогаш да се согласува со ставовите на авторите, а искажаните ставови не секогаш ја рефлектираат уредувачката политика на Култура β.
コメント