Избор песни од Моника Стојановска

Нашиот лик на месецот, Моника Стојановска, минатата недела ја промовираше својата новата стихозбирка „На крајот сѐ ќе биде како што треба“ (Полица, 2024).

Рецензентот на оваа книга, асс. м-р Иван Антоновски пишува дека „со својата структура и внатрешна архитектоника, овој ракопис е и исклучителна поетска целина, вешто градена како поетски мозаик што е од голема важност за вредноста на големата слика на македонската книжевност денес“. Во прилог прочитајте дел од песните:

*комореби

*комореби е јапонски збор за пробивањето на сончевите

зраци низ гранките или лисјата на дрвјата

каква среќа,

каква будалеста, ретка, да-не-ти-се-верува среќа,

што можам да седам тука, токму тука,

на овој тесен балкон,

и секоја приквечер да го гледам небото,

и не само да го гледам - туку и да го видам,

и не само да седам - туку и да патувам,

нагоре-надолу и навнатре најчесто,

како со лифт нартан од фантазијата на многу весело

или многу растажено срце

каква среќа,

што секоја небесна трага ме возбудува или вознемирува,

како да сум нашла на земјата по која секој ден чекорам

стапалка што не можам да jа одгатнам,

но знам дека ме води точно во себе

небо, беспрекорно небо,

кое ми влева страв да трепнам,

за ни случајно да не пропуштам некоја

памучна бела лента, или забрана птица,

или боја што не сум знаела дека постои

каква среќа, што не ми се губи времето во трепкање

каква среќа,

што мирисот на дожд врз вжештен камен

не го оставам да испари

без да му дозволам да ме фати за рака и да ме одведе

до моментот кога првпат сфатив дека постојам,

а сфатив дека постојам тогаш кога си реков: „ова не смеам никогаш да го заборавам"

каква среќа, што имам што да запомнам

и на зајдисонце, кога поминувам

низ дрворедот што прави да се чувствувам помало

од кога било,

каква среќа е што го погледнувам,

што застанувам и му се поклонувам со тоа што

не се помрднувам,

и гледам... гладно гледам како тенките гранки

си играат пинг-понг со сонцето,

додека последниот зрак не се скрие

за потоа, кога најмногу ми треба,

да го пронајдам меѓу коските

сѐ е полно кога си тука

корпата со алишта за перење

што се прелева како валкан водопад,

кантата за ѓубре со поткренат капак,

мијалникот со чинии што светкаат

правејќи уметничка инсталација во кујната

(што ја анализираме оддалеку),

подот на кој ги прескокнуваме патничките торби

(затоа што сме таму од каде што не треба

никаде да отпатуваме),

каучот со перници и стуткани покривки

формирани според нашите тела,

масата на која ги поместуваме започнатите книги

како фигури на шаховска табла,

столовите облечени во нашите јакни

како да ги заштитуваме од длабока зима,

фрижидерот со дневното мени

на нашиот приватен ресторан

сѐ е полно,

моето срце,

твоето

сѐ е полно кога си тука,

сѐ е празно кога не си

кога уна ги подава рацете кон небото

кога уна ги подава рацете кон небото, ги суши прстите од измиените чинии, го кине дневниот список за пазарење, и отвора украдена школка со усните

знае дека е добро,

кога го губи своето презиме, или две,

и не се наведнува на земјата

за да ги собере,

се раѓа првпат кога се преродува,

тогаш кога кон небото рацете ги подава

кога уна ги подава рацете кон небото,

ги гужва сите испеглани пладниња,

го соблекува фустанот што ја стегаше

во четврто одделение,

и издишува долго

во широчината на возможното

лекциите од мајка ѝ –

се ронат како стар дом

лекциите од учебникот –

се ронат како стар дом

лекциите од неделните утра – се ронат како стар дом

лекциите од маж ѝ – лекциите од совеста –

се ронат како стар дом

кога уна ги подава рацете кон небото

над неа има нови, неизѕидани облици

под неа има два розови облаци

и топол дожд што мириса на море

кога уна ги подава рацете кон небото

ги суши прстите од измиените чинии,

порцеланот пука во заборавените светови,

лебди, остава неред на подот од кујната –

ливада од позлатени и боцкави цветови

на пат кон дома, сама

стави се на местото на моето тело, можеш ли? моето забрзано, забревтано, женско тело во оваа летна вечер погалена од ветрот

влези во долапите на моите испотени дланки што го тегнат фустанот под колената, мојот фустан, што не смее да се разигра за да не помислиш дека е покана за танц, мојот фустан што спие над градите кои ги затскривам зад шалот, тоа свилено знаме на половина копје во уште една вечер на жалост

кој си ти, што зјапаш како триглав, лигав ѕвер, со очи наполнети од она што ме празни?

нема казни, нема казни, во овој свет нема казни

кој си ти, кој го менуваш ритамот на мојот чекор? кој си ти, штом мојата кожа ти е декор? оваа кожа оптегната врз кожата на таа зад мене, и таа зад неа, оваа кожа што мора да биде крута за да не посакаш да провериш дали пропушта

стави се на местото на моето тело, ова тело што чува срце стегнато како клучевите меѓу прстите

портата е секогаш далеку,

подалечна отколку што сакам да биде, мојот дом е подалеку отколку што сакам да биде, иако сум во него и штом го пречекорам прагот не припаѓам никаде, ако некој ме гледа како нешто свое

по којзнае кој пат останувам без тло по којзнае кој пат останувам без сон, а сите жени во мене се уморни

нема казни, нема казни, во овој свет нема казни

на крајот сѐ ќе биде како што треба

ќе дознаеш дека мртвите го наоѓаат својот мир

и над секој бол танцуваат валцер,

лесни, како летно попладне,

кога може да бидеш сѐ што сакаш,

но избираш да бидеш само лесен

и само празен

ќе дознаеш дека луѓето учиме

да ги љубиме засекогаш,

но и во само еден миг -

кога ќе ни го покажат делот од нив

што никогаш не бил бакнат

„на овој дел секогаш паѓа сенка“,

ќе речат и ќе си го покријат лицето

со дланките,

„сенките се важна работа“,

ќе речеш,

„без нив немаше да има

каде да го издишеме уморот од животот“

ќе дознаеш дека наоблеченото срце

заслужува да го соблечеш,

заслужува збунето и голо да танцува самба

на звукот од плачот за сите нови животи

и оној за сите завршени,

ќе се помириш дека екранот

што ги покажуваше раните на светот

најчесто беше заклучен и некршлив

прозорец,

и ќе си простиш што твојата рака не е камен

и што не е лек

ќе си простиш,

ќе си простиш,

за секој разговор што не знаеше

дека е последен,

за острицата на твојот збор,

за градината што никогаш не ја засади,

за твоите неизвалкани прсти,

зашто се воодушевуваше на старото дрво,

но се плашеше од браздите на твоето лице

и оние на твоите луѓе,

и забораваше

дека и ти си природа,

и дека сите околу тебе се

ќе си простиш,

зашто доаѓа природно,

како ливче со ракописот на твоите предци

во време кога најмалку го очекуваш,

вели:

„пиши ми кога ке пристигнеш“, а сака да каже:

„ти не си мојата болка"

и потоа ќе простиш за расплаканото

дете во нив што плаче во празна соба,

и секоја одмината солза,

и секоја мала среќа што не jа дофати од страв

ќе ти дошепнат:

не си виновен

не си

не

ќе дознаеш дека

на крајот сѐ ке биде како што треба,

но сега не,

сега, за жал, не